Arkeoloji, Etmen-Temelli Modeller ve Simülasyonlar*

Sosyal bilimlerde son otuz yıldır süregelen değişimlerden en önemlisi, farklı alanlardan araştırmacıların çalışmasıyla çıkan verilerin birlikte değerlendirilmesi, bu verilerin matematiksel denklemlerle ifade edilmesidir. Veriler arasındaki ilişkilerle bir model kurulur ve simülasyonlar hazırlanırken, hipotezler istatiksel olarak test edilebilmektedir. Sonuçta ortaya çıkan sentezler bilimsel olarak daha sağlam temellere otururken, birden fazla dinamiği birlikte değerlendirme imkanı da sunmaktadır. Arkeoloji farklı bilimsel alanlardan gelen insanların ortak çalışmalarına sahne olmaktadır. Verilerin sayısallaştırılması, ilişkilerin matematiksel denklemler ve algoritmalarla ifade edilmesi ve farklı şartlar altında insan topluluklarının adaptasyona yönelik davranışlarının test edilmesi ancak etmen-temelli modeller ile mümkün olmaktadır. Böylece arkeolojide gözlem-hipotez-test döngüsü kurulmaktadır. Bu modellerin daha önemli...



Keywords: Anatolian archaeology, Processual archaeology, modeling, socio-ecological systems

The most significant development in social sciences during the last three decades has been the use of mat hematical equations to express the relationships among data. While such relationships are used to build models and run simulations, it is also possible to test hypotheses statistically. The emergent scientific syntheses have solid scientific foundations and present the opportunity to assess several dynamics together. Archaeology witnesses interdisciplinary research. The use of equations and algorithms, testing the adaptive behavior of human societies under different conditions are only possible through agent-based modeling. Consequently, the cycle of observation-hypothesis-testing can be established in archaeology. Another significant contribution of modeling is the exploration of coupled socio-ecological systems at different spatio-temporal scales. The expansion of this new research method among archaeologists will allow for a more accurate interpretation of data from a wider perspective while enabling a larger seg ment of society to make use of research results.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

*Hakeme Gönderilme Tar 017 Kabul Tarihi: 11.10.2017

** Bülent ARIKAN, İstanbul Teknik Üniversitesi, Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, Ekoloji ve Evrim Anabilim Dalı, Maslak-Sarıyer, 34469 İSTANBUL; bulent.arikan@gmail.com.

***Resim: https://www.arch.cam.ac.uk/research/laboratories/cdal